Próchnica dotyka już ponad 9o% osób dorosłych i ponad 50% kilkuletnich dzieci w Polsce. Jest to choroba, która kojarzy nam się z nieprawidłową higieną jamy ustnej oraz spożywaniem dużej ilości słodyczy. Niekiedy jednak przyczyny próchnicy mają podłoże genetyczne lub możemy się też nią zarazić. Poznaj najważniejsze informacje na ten temat i dowiedz się, czym jest próchnica zaawansowana oraz jak ją leczyć.
Czym jest próchnica zaawansowana?
Prawdopodobnie większość z nas miała już w swoim życiu do czynienia z próchnicą. Najczęściej możemy spotkać się z określeniem, że jest to zmiana w obrębie zęba, która nieleczona może prowadzić do przewlekłego bólu. Ząb, który składa się ze szkliwa, zębiny i miazgi jest narażony na codzienne uszkodzenia spowodowane oddziaływaniem bakterii pochodzących z pożywienia. Kwasy spożywcze powodują zmiękczenie szkliwa, które ulega powolnemu procesowi demineralizacji.
Na początku na powierzchni zęba będziemy obserwować białe przebarwienia, następnie ciemne plamki w kolorze od ciemnożółtego poprzez brązowy do czarnego. W ostatnim etapie rozwoju próchnicy, jeżeli pojawi się ból, jest to już próchnica zaawansowana, która wymagać może nawet leczenia kanałowego zęba.
Przyczyny powstawania próchnicy
Przyczyn powstawania próchnicy jest wiele. Przyjmuje się jednak, że najczęściej za powstawanie zmian w strukturze zębów odpowiedzialna jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Niedokładne mycie zębów powoduje nagromadzanie się na szkliwie zębów płytki nazębnej, która jest warstwą drobnoustrojów pochodzących z pożywienia.
Poza nieprawidłową higieną za przyczyny powstawanie próchnicy uznać można:
- spożywanie dużej ilości węglowodanów
- zażywanie niektórych leków
- kontakt z osobą zarażoną próchnicą
- uwarunkowania genetyczne
- niektóre choroby przewlekłe
- nieprawidłowa dieta uboga w wapń, fosfor i inne mikroelementy
Próchnica atakuje już zęby mleczne, czego w żadnym wypadku nie można ignorować. Próchnica mleczaków może bowiem wpływać na rozprzestrzenianie się choroby na zęby stałe.
Rodzaje próchnicy
Próchnica może przybierać wiele form w zależności od przebiegu jej powstawania. Biorąc pod uwagę ten czynnik, możemy wyróżnić próchnicę:
- ostrą
- przewlekłą
- zatrzymaną
- kwitnącą
Próchnica ostra postępuje bardzo szybko. Najczęściej diagnozuje się ją u osób młodych, które spożywają duże ilości węglowodanów i nieprawidłowo dbają o higienę w jamie ustnej. Próchnicę ostrą nazywa się również wilgotną, ze względu na jej mazistą i miękką konsystencję.
Próchnica przewlekła częściej jest diagnozowana u osób dorosłych. Ma suchą i twardą konsystencję. Przyjmuje najczęściej ciemne zabarwienie od ciemnobrązowego do czarnego. Próchnica przewlekła powstaje zazwyczaj powoli, co jest spowodowane wytwarzaniem wtórnej zębiny, która spowalnia proces uszkadzania zębów.
Próchnica zatrzymana jest to próchnica przewlekła, która z pewnych przyczyn przestała się rozwijać. W pewnych przypadkach zauważono nawet, że tego typu zjawisko może prowadzić do cofnięcia się zmian próchniczych. Przyczyny tego zjawiska nie zostały poznane.
Próchnica kwitnąca rozwija się stosunkowo szybko i atakuje jednocześnie kilka sąsiadujących ze sobą zębów. Za jej przyczyny uważa się nieprawidłową higienę, nadmierne spożycie węglowodanów lub niedorozwój szkliwa.
Zapobieganie powstawania próchnicy
Zapobieganie próchnicy zębów jest możliwe, dzięki wprowadzaniu zdrowych nawyków od najmłodszych lat. Już niemowlęta powinniśmy przyzwyczajać do prawidłowej pielęgnacji jamy ustnej, czyszcząc dziąsła ciepłą wodą i gazikiem, nawet wtedy, kiedy niemowlak nie ma jeszcze ząbków. W momencie pojawienia się pierwszego mleczaka powinniśmy zabrać dziecko na pierwszą wizytę kontrolną do dentysty. Warto również pamiętać, że już dzieci w wieku 2-3 lat powinniśmy uczyć prawidłowego szczotkowania zębów.
Zaleca się także włączenie do profilaktyki przeciwpróchniczej dzieci spożywanie produktów mlecznych i warzyw, ograniczenie jedzenia słodyczy oraz spożywanie produktów twardych, które pomagają w oczyszczaniu zębów.
Nie można także zapominać o codziennej, właściwej higienie, która pomaga utrzymać prawidłowe PH w jamie ustnej. Do codziennych czynności higienizacyjnych powinniśmy włączyć na stałe dokładne szczotkowanie zębów szczoteczką manualną lub elektryczną, nitkowanie przestrzeni między zębowych oraz regularne płukania jamy ustnej.
Leczenie próchnicy
Leczenie próchnicy najczęściej odbywa się u stomatologa i polega na usunięciu z powierzchni zębów zmian wskazujących na objawy próchnicy. W zależności od stopnia zaawansowania, próchnicę zębów można leczyć na kilka sposobów.
Jeżeli w porę trafimy do dentysty i zaobserwuje on płytkę nazębną, to leczenie profilaktyczne będzie polegało na jej usunięciu i zabiegu fluoryzacji. Podobnie sytuacja będzie wyglądać w przypadku pojawienia się, tzw.białej próchnicy, czyli białych plamek na zębach świadczących o demineralizacji.
Jeżeli stomatolog zauważy na naszych zębach zmiany w postaci ciemnych brązowych lub czarnych plamek, oznacza to, że doszło do uszkodzenia tkanek zęba i konieczne będzie borowanie. Ból zęba możne oznaczać, że rozwój próchnicy doprowadził do stanu zapalnego i należy przeprowadzić leczenie kanałowe.
W skrajnych przypadkach ubytki mogą być tak duże, że może być konieczne założenie korony lub usunięcie całego zęba.